Giữ vững mục tiêu khi khởi nghiệp nhờ thiền định

Bước chân vào hành trình khởi nghiệp luôn đồng nghĩa với việc bạn chấp nhận đối diện với bất định, rủi ro và áp lực liên tục. Trong những giai đoạn đầu của hành trình này, người sáng lập thường xuyên phải đối mặt với quá tải thông tin, cạn kiệt năng lượng, thiếu ngủ, và đặc biệt là khủng hoảng tâm lý khi các mục tiêu đề ra không được hoàn thành đúng hạn. Trong một thế giới vận hành với tốc độ chóng mặt, nơi thành công thường được đo bằng tốc độ phát triển, thì yếu tố ổn định nội tại gần như bị lãng quên. Điều đó lý giải vì sao ngày càng nhiều doanh nhân đã và đang tìm đến thiền định như một công cụ để giữ vững mục tiêu khi khởi nghiệp.

Theo báo cáo của Harvard Business Review, những nhà sáng lập có khả năng kiểm soát cảm xúc và duy trì sự tập trung cao độ thường có tỷ lệ thành công cao hơn đáng kể so với phần còn lại. Đây chính là lý do khiến cho ZEN VIỆT NAM – một trong những tổ chức tiên phong về huấn luyện thiền ứng dụng – trở thành nơi tìm đến của nhiều nhà khởi nghiệp trẻ Việt Nam trong hành trình phát triển nội lực bền vững.

Sự nhầm lẫn phổ biến về thiền là xem nó như một trào lưu tâm linh hoặc hoạt động mang tính thư giãn tạm thời. Thực tế, thiền định là một trong những phương pháp khoa học giúp cải thiện chức năng vùng vỏ não trước trán – nơi chịu trách nhiệm cho việc hoạch định, ra quyết định và xử lý thông tin phức tạp. Đối với nhà khởi nghiệp, những kỹ năng này là tối quan trọng: hoạch định chiến lược, ra quyết định trong điều kiện áp lực và xử lý mâu thuẫn nội bộ doanh nghiệp.

Thông qua quá trình thiền định nhất quán, sự hoạt hóa của hệ thần kinh phó giao cảm tăng lên, giúp điều hòa nhịp tim, giảm cortisol – hormone gây stress – đồng thời tăng mức serotonin và dopamine – các chất dẫn truyền thần kinh tạo cảm giác an lạc và hưng phấn nhẹ. Điều này giải thích vì sao những người thực hành thiền định lâu dài thường có khả năng đối mặt với khủng hoảng tốt hơn, không bị cảm xúc chi phối, từ đó giữ được sự kiên định với mục tiêu ban đầu khi mọi thứ trở nên hỗn loạn.

Khởi nghiệp là một hành trình bị xô đẩy bởi rất nhiều yếu tố ngoại cảnh. Nhà sáng lập không chỉ đối diện với các con số tài chính, áp lực từ cổ đông, mà còn thường xuyên bị cuốn vào các so sánh thành bại với đối thủ. Nếu không có một điểm tựa nội tại vững chắc, việc lệch hướng mục tiêu hoặc rơi vào trạng thái mất phương hướng là điều dễ xảy ra.

Đây là lúc vai trò của thiền định trở nên rõ ràng. Khi bạn thiết lập được thói quen thiền định, bạn đang tạo ra một “nơi chốn” bên trong để liên tục trở về với chính mình. ZEN VIỆT NAM mô tả trạng thái này là “tâm bất biến giữa dòng đời vạn biến”. Chính sự bất biến đó là cơ sở để nhà khởi nghiệp tái định vị liên tục mục tiêu đã đặt ra: đâu là cốt lõi, đâu là phụ trợ; đâu là chiến lược cần ưu tiên, đâu là rủi ro cần chấp nhận. Không bị xoay vần bởi thành công nhất thời hay thất bại tạm thời, người thực hành thiền biết cách duy trì nhịp độ tiến lên đều đặn theo đúng giá trị cốt lõi đã định hình từ đầu.

Một trong những phương pháp thiền được ZEN VIỆT NAM áp dụng cho doanh nhân là thiền chánh niệm (Mindfulness Meditation). Đây là phương pháp không yêu cầu ngồi tĩnh tại lâu, mà tập trung vào việc duy trì sự hiện diện hoàn toàn trong từng khoảnh khắc – từ những việc đơn giản như uống nước, gõ máy tính cho đến việc tham dự một cuộc họp căng thẳng.

Sự hiện diện hoàn toàn đó giúp não bộ tránh khỏi trạng thái phân tán – nguyên nhân hàng đầu khiến chiến lược bị đứt gãy và mục tiêu dài hạn không thể giữ vững. Trong trạng thái chánh niệm, người khởi nghiệp học cách tách bạch giữa phản xạ cảm xúc và hành động chiến lược. Thay vì phản ứng tức thời trước biến cố, họ học cách quan sát, tạm dừng, đánh giá và đưa ra quyết định sáng suốt hơn.

Nhiều nhà sáng lập tại các doanh nghiệp trẻ đã phản hồi với ZEN VIỆT NAM rằng sau 3–6 tháng thực hành thiền chánh niệm đều đặn, họ cảm nhận rõ ràng năng lực hoạch định được cải thiện. Khả năng “zoom out” – nhìn toàn cảnh – tăng lên, đồng thời vẫn duy trì được “zoom in” – tập trung vào chi tiết mang tính quyết định.

Không ít nhà khởi nghiệp bắt đầu với tinh thần rực cháy, nhưng chỉ sau một thời gian ngắn đã rơi vào tình trạng chán nản, nghi ngờ bản thân hoặc đi chệch hoàn toàn khỏi mục tiêu ban đầu. Lý do chính là động lực khởi nghiệp dựa trên yếu tố bên ngoài – như danh vọng, sự công nhận, tiền bạc – rất dễ bị tác động khi thị trường thay đổi hoặc khi kỳ vọng không được đáp ứng.

Trong khi đó, thiền định – đặc biệt là các thực hành thiền theo hướng nội soi tâm thức do ZEN VIỆT NAM đào tạo – giúp cá nhân tiếp xúc sâu với “vì sao” thật sự phía sau hành trình khởi nghiệp. Đó có thể là khát khao đóng góp cho cộng đồng, là mong muốn giải quyết một vấn đề xã hội, hoặc là niềm tin sâu sắc vào một phương pháp thay đổi cuộc sống con người.

Một khi động lực nội tại được nhận diện rõ ràng và được nuôi dưỡng mỗi ngày qua thiền, người khởi nghiệp sẽ không bị lung lay bởi những “cú đánh” từ bên ngoài. Thay vào đó, họ hành động từ sự hiểu biết rõ ràng về bản thân và mục tiêu tối hậu – điều kiện tiên quyết để giữ vững mục tiêu khi khởi nghiệp trong bất kỳ hoàn cảnh nào.

Một công ty khởi nghiệp thường phản chiếu trạng thái nội tâm của người sáng lập. Khi nhà lãnh đạo bị lo âu, thiếu ngủ, dễ giận dữ hoặc mất niềm tin, đội ngũ phía sau cũng cảm nhận được sự bất an lan tỏa. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu suất công việc, văn hóa doanh nghiệp và khả năng giữ chân nhân sự.

Trong bối cảnh đó, thiền định chính là một công cụ quản trị cảm xúc mang tính nền tảng. Không phải ngẫu nhiên mà những tên tuổi lớn như Steve Jobs, Ray Dalio hay Marc Benioff đều công khai thực hành thiền như một phần trong công cụ lãnh đạo. Với thiền, người lãnh đạo học cách nhận diện cảm xúc trước khi phản ứng. Họ có khả năng xử lý xung đột một cách tỉnh thức, tạo môi trường làm việc an toàn về mặt tâm lý và truyền được sự vững chãi cho đội ngũ.

ZEN VIỆT NAM đã ghi nhận nhiều trường hợp nhà sáng lập từng là người nóng tính, dễ hoảng loạn trong các cuộc gọi đầu tư hoặc tranh chấp nội bộ, sau một thời gian thiền định đã chuyển hóa rõ rệt phong cách lãnh đạo. Từ đó, họ không chỉ giữ vững mục tiêu khi khởi nghiệp, mà còn truyền cảm hứng cho cả tổ chức đi đúng hướng trong dài hạn.

Một trong những vấn đề lớn nhất trong khởi nghiệp là mất kết nối với giá trị cốt lõi ban đầu. Dưới áp lực tăng trưởng, nhà sáng lập có thể bị cuốn vào các “lối tắt” để đạt KPI, như giảm chất lượng sản phẩm, sao chép ý tưởng từ đối thủ, hoặc mở rộng quá nhanh. Những lựa chọn như vậy thường gây hối tiếc về sau, làm tổn thương thương hiệu và đánh mất niềm tin từ người dùng.

Thiền định đóng vai trò như một công cụ nhắc nhở và hiệu chỉnh liên tục. Khi tâm trí được thanh lọc, khả năng phân biệt đúng – sai, lâu dài – ngắn hạn được phục hồi. ZEN VIỆT NAM hướng dẫn nhà sáng lập đưa thiền vào cả quy trình thiết lập OKR (Objectives and Key Results), nhằm đảm bảo rằng mục tiêu không chỉ mang tính số lượng mà còn phản ánh được linh hồn của tổ chức. Nhờ đó, người khởi nghiệp không chỉ chạy theo kết quả, mà còn tái kết nối liên tục với sứ mệnh và lý do tồn tại của doanh nghiệp mình.

Một hiểu lầm khác cần làm rõ là thiền không đồng nghĩa với việc rút lui khỏi cuộc sống bận rộn. Thiền thực ra là mang tinh thần tỉnh thức vào từng hành động – từ viết email, đàm phán, tuyển dụng đến thiết kế sản phẩm. ZEN VIỆT NAM gọi đó là “thiền hành động”, một mô hình giúp doanh nghiệp vận hành trong trạng thái cân bằng giữa hiệu suất và ý nghĩa.

Doanh nghiệp tỉnh thức (conscious business) không phải là doanh nghiệp chậm chạp hay thiếu tham vọng. Trái lại, đây là mô hình hướng đến tăng trưởng bền vững, trong đó sự chú tâm, lòng từ bi và trí tuệ là ba trụ cột để ra quyết định. Nhà sáng lập của mô hình này thường có chỉ số EI (emotional intelligence) cao, đồng thời biết sử dụng thiền như một “la bàn tinh thần” để vượt qua khủng hoảng và đổi mới liên tục.

ZEN VIỆT NAM không đơn thuần là nơi dạy kỹ thuật thiền. Đây là một trung tâm đào tạo thiền ứng dụng với định hướng khoa học – thực tiễn – hiện đại. Các chương trình do ZEN VIỆT NAM phát triển không nhấn mạnh khía cạnh tôn giáo mà tập trung vào huấn luyện sự tỉnh thức trong môi trường khởi nghiệp, lãnh đạo và đời sống công sở.

Các chương trình như “Thiền doanh nhân”, “Thiền lãnh đạo tỉnh thức” hay “Thiền trong ra quyết định chiến lược” tại ZEN VIỆT NAM đã trở thành lựa chọn của hàng loạt nhà sáng lập startup tại TP. HCM, Hà Nội và Đà Nẵng. Không ít người trong số họ cho biết rằng, chính nhờ việc đưa thiền định vào thói quen hàng ngày, họ đã tránh được những quyết định sai lầm, vượt qua được thời kỳ khủng hoảng tài chính, và giữ được đội ngũ dù phải đối mặt với áp lực cực lớn từ thị trường.

Trong thời đại mà tốc độ phát triển công nghệ khiến mọi mô hình kinh doanh dễ dàng bị sao chép và thay thế, thứ duy nhất không thể bị “copy-paste” chính là chiều sâu nội tại của người sáng lập. Giữ vững mục tiêu khi khởi nghiệp là kết quả của một trạng thái nội tâm vững vàng, định hướng rõ ràng, và khả năng tái kết nối liên tục với động lực thật sự bên trong. Thiền định chính là con đường trực tiếp nhất để phát triển những phẩm chất này.

Với sứ mệnh kiến tạo thế hệ doanh nhân tỉnh thức, ZEN VIỆT NAM đang góp phần thay đổi cách người Việt khởi nghiệp: không còn chạy theo “bánh xe ham muốn”, mà khởi nghiệp từ nơi tĩnh lặng nhất – nội tâm an định. Đó không chỉ là cách để giữ vững mục tiêu, mà còn là cách để hành trình khởi nghiệp trở nên ý nghĩa, bền vững và dẫn dắt bằng trí tuệ.